Hadden we Corona kunnen voorspellen en ons daar beter op kunnen voorbereiden als onderwijsinstellingen? Toen we net een beetje bekomen waren ramde AI de deur weer in. Was dat eigenlijk wel echt een verrassing? Nee! We hadden beide disrupties en andere echt wel beter kunnen zien aankomen! Daar draaide het Surf Seminar ‘Foresight Practices‘ van 28 november 2024 om en het is klaar als een klontje dat wij (ook in het mbo) veel meer vooruit zouden moeten kijken!
Kristallen bol of Tarotkaarten?
Als je vooruit wilt kijken om te zien wat er op je af komt stormen, kies je dan voor een kristallen bol of Tarotkaarten? Met de kristallen bol zou je wellicht naar het verleden kunnen kijken en de huidige trends onder de loep nemen. Om dan vervolgens met slim samengestelde groepen collega’s, bedrijven, studenten, informatiemanagers etc. de (Tarot-) kaarten van de toekomst bloot te leggen en te combineren. Leg kaartcombinaties op tafel van de huidige bewegingen en onderwijsinnovaties, de trends, de nieuwe technologieën en de koers van de maatschappij en bedrijven en voer het gesprek. Hoe zou dit er in de toekomst uit kunnen zien? En wat betekent dat dan voor ons onderwijs? Wat hebben de studenten in 2035 bijvoorbeeld te leren? Wat willen/moeten zij eigenlijk (nog-) leren, wat is nodig in de maatschappij en op de arbeidsmarkt? Ontwikkel met elkaar mogelijke scenario’s en bedenk wat ons dan te doen staat. Waarom hebben we wel een ontruimingsplan paraat voor brand of dreiging, maar anticiperen we nauwelijks op andere impactvolle mogelijke disrupties/kansen?
Universiteit Delft bereidt zich wél voor!
Universiteit Delft maakt er zaak van om een ‘forward-thinking’ instelling te zijn en maakt doelbewust capaciteit vrij om op toekomstige kansen en onzekerheden te anticiperen. Amy Kan (strategisch adviseur) vertelt enthousiast over hun inspirerende werkwijze, passend bij de Strategische Agenda 2024-2030. Ze begint met een afbeelding van de ‘Grey Rhino’ die op volle kracht op je af komt rennen (1. Je moet hem eerst zien aankomen! 2. Hoe ga je erop anticiperen? – beleid, experiment, scenario’s etc. 3. Wat ga je dan doen? – beslissen).
Men heeft 8 ontwikkelingen op redelijk abstract niveau beschreven waarvan men verwacht dat ze de komende jaren van invloed gaan zijn op de universiteit (Klimaatverandering, Deep Tech Innovatie, Nationale politiek, Geopolitiek, Europese samenwerking, Talent-race, Maatschappelijke Polarisatie, Intergenerationele verhoudingen). De universiteit heeft facilitators getraind om Futuring werkvormen en processen te kunnen leiden en er worden binnen allerlei gremia werksessies georganiseerd om meer beeld te krijgen van de toekomst. Alleen al door deze werksessies brengen zij ‘de hele instelling in-‘ beweging! Erg tof om te horen op welke manier zij dit aanpakken en faciliteren en doelbewust werken aan hun innovatiepotentieel.
De hamvraag der vragen mag een beetje schuren…
In de middag doen we een ‘Futuring exercitie’ in groepen onder leiding van een aantal facilitatoren. Caroline Maessen (onderzoeker van Hogeschool Utrecht) schreef de volgende prikkelende vragen op het bord:
- What choices do we have? (The art of the possible)
- What do we know? (The science of the probable)
- What do we prefer? (The politics of the preferable)
- How do we feel? (The psychology of the discomfortable)
De eerste drie zijn van Roy Amara, de laatste is een toevoeging van Caroline zelf en zij richt haar onderzoek voor een groot deel op die laatste vraag. Door toekomstprobes te organiseren rondom thema’s en vraagstukken kun je tot scenario’s komen (we mogen haar dissertatie in 2025 verwachten). Het is duidelijk dat je dit soort exercities moet doen rondom concrete en urgente vraagstukken/onderwerpen en daar de juiste experts voor moet uitnodigen. Het lijkt me zeer interessant om dit een aantal keer te ervaren, wellicht ook eens met een ‘mbo-club’.
SURF Trendrapport 2025
Gül Akcaova (Lead Futurist bij Surf) leidt ons op haar enthousiaste manier door de dag heen en neemt ons mee in de manier van werken van Surf (vanzelfsprekend met partners) om tot het nieuwe Trendrapport 2025-2026 te komen. Het proces loopt in volle gang en moet medio herfst 2025 ‘bigger, bolder and beyond’ opgeleverd worden. In de planning zit een mooie stapel Tarot kaarten om het spel mee te gaan spelen in de instellingen! :-). Wil je dit volgen? Kijk dan bij Futuring op de website van Surf.nl. Dank voor de inspirerende dag, zin in het vervolg!
